Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm nhà nước. Hiện nay chưa có một định nghĩa nào nói lên được bản chất của nhà nước. Nhà nước ra đời nhằm mục đích thực hiện bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị và quản lí, duy trì trật tự xã hội. Bản chất nhà nước là vấn đề phức tạp, là trung tâm của mọi vấn đề chính trị. Bản chất của nhà nước luôn là vấn đề gây tranh cãi trong các cuộc đấu tranh tư tưởng từ xưa đến nay. Bản thân mỗi chúng ta đa số đều sống trong một quốc gia với một nhà nước nhất định, tuy nhiên nhiều người vẫn chưa hiểu rõ bản chất của nhà nước là gì? Hãy cùng tìm hiểu bản chất nhà nước là gì qua bài viết dưới đây nhé.
Bản chất của nhà nước
Hiện nay có rất nhiều khái niệm vè nhà nước. Có thể hiểu cơ bản: nhà nước là tổ chức chính trị, xã hội; có giai cấp, có lãnh thổ, chính quyền và dân cư độc lập. Nhà nước có quyền lực, luật pháp để thực hiện các chức năng quản lý nhằm duy trì trật tự trong vùng lãnh thổ nhất định.
Bản chất của nhà nước là những thứ bên trong nhà nước; thể hiện những đặc tính, giá trị cốt lõi của nhà nước; gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của nó.
Bản chất của nhà nước được thể hiện qua các mặt sau đây:
- Nhà nước thiết lập một quyền lực công đặc biệt.
- Nhà nước phân chia cư dân theo lãnh thổ.
- Nhà nước có chủ quyền quốc gia, lãnh thổ không phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài.
- Nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện sự quản lí bằng pháp luật đối với toàn xã hội.
Cho đến nay, đã có 4 kiểu Nhà nước được hình thành: Nhà nước chủ nô, nhà nước phong kiến, nhà nước tư sản và nhà nước vô sản.
Nhà nước được giai cấp thống trị thành lập để duy trì sự thống trị của giai cấp mình, để làm người đại diện cho giai cấp mình, bảo vệ lợi ích của giai cấp mình.
Bản chất của nhà nước có hai thuộc tính: tính xã hội và tính giai cấp cùng tồn tại trong một thể thống nhất không thể tách rời và có quan hệ biện chứng với nhau. Tính giai cấp là thuộc tính cơ bản, vốn có của bất kỳ nhà nước nào.
Bản chất giai cấp của nhà nước
- Khi của cải trong xã hội ngày càng nhiều, kéo theo đó là xuất hiện các tầng lớp giai cấp; đến một giai đoạn nhất định nào đó; các tầng lớp không thể dung hòa được với nhau và xảy ra mâu thuẫn giai cấp.
- Những mâu thuẫn không thể giải quyết được giữa những giai cấp; đã sinh ra nhu cầu nắm giữ quyền lực để cai quản, thống trị xã hội. mâu thuẫn xã hội đòi hỏi giai cấp đó phải trở thành giai cấp thống trị và Nhà nước ra đời.
- Nhà nước sinh ra và tồn tại trong một xã hội có giai cấp; nên tính giai cấp được thể hiện một cách sâu sắc nhất. Nhà nước là một bộ máy cưỡng chế đặc biệt; là công cụ để quản lý và duy trì trật tự trong xã hội; bảo vệ lợi ích cho các giai cấp đặc biệt là giai cấp thống trị; thực hiện các mục đích của giai cấp thống trị đề ra.
- Nhà nước quản lí xã hội bằng cách áp đặt hệ tư tưởng của mình; là hệ tư tưởng thống trị đối với xã hội thông qua pháp luật.
- Như vậy có thể hiểu bản chất giai cấp của nhà nước thể hiện ở chỗ nhà nước là giai cấp thống trị và chủ yếu phục vụ lợi ích cho giai cấp thống trị.
- Ngoài ra bản chất giai cấp của Nhà nước còn được thể hiện qua việc duy trì sự ổn định và bảo vệ sự an toàn và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia khỏi bị xâm phạm.
Bản chất xã hội của nhà nước
Bản chất xã hội của nhà nước thể hiện trong mục đích, chức năng của nhà nước; là đảm bảo lợi ích chung, thể hiện ý chí chung của xã hội. Nhà nước sẽ không thể tồn tại nếu; nhà nước chỉ bảo vệ lợi ích của duy nhất giai cấp cầm quyền; mà không quan tâm đến việc bảo vệ lợi ích cơ bản của của các giai cấp khác trong xã hội.
Bản chất xã hội của nhà nước thể hiện thông qua các mặt sau:
- Nhà nước có nhiệm vụ duy trì, quản lý và xử lý các vấn đề phát sinh trong xã hội; để bảo vệ lợi ích, phục vụ nhu cầu của xã hội. Những vấn đề mang tính chất chung phải có sự quản lý nếu không dễ gây ra tình trạng hỗn loạn.
- Bản chất xã hội của nhà nước thể hiện qua các hoạt động của nhà nước; để giải quyết những vấn đề chung của xã hội như thiên tai, sản xuất, ổn định trật tự xã hội,…
- Nhà nước phải tiến hành thực hiện giúp cho những lĩnh vực trong xã hội; được hoạt động bình thường và phát triển, thực hiện các công việc chung để phát triển xã hội như; xây đường xá, bệnh viện, trường học, giải quyết các tệ nạn xã hội,… vì lợi ích phát triển chung của cả cộng đồng.
- Nhà nước còn đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức về; tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và tải sản.
Mối quan hệ giữa tính xã hội và tính giai cấp
Tính giai cấp và xã hội của Nhà nước là hai mặt luôn không thể tách rời; chúng gắn bó chặt chẽ và đan xen nhau trong một thể thống nhất. Dù ở bất kỳ Nhà nước nào thì tính giai cấp và xã hội đều luôn được thể hiện một cách sâu sắc.
Dù trong xã hội nào, nhà nước cũng phải chú ý đến lợi ích chung của toàn xã hội; và ở những mức độ khác nhau bảo vệ lợi ích của giai cấp cầm quyền. Tuy nhiên, mức độ và sự thể hiện tính giai cấp, tính xã hội; của mỗi nhà nước khác nhau thì khác nhau, trong mỗi giai đoạn khác nhau; có thể cũng khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện và nhận thức của lực lượng cầm quyền.
Hiện nay xu hướng phát triển của tính xã hội của nhà nước ngày càng được mở rộng.
Bản chất Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân Việt Nam thực hiện thành công cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Thành quả của cộc cách mạng trường kì là sự ra đời của nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là một kiểu nhà nước mới, mang đậm tính xã hội. Đây là nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Bản chất nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam được thể hiện qua các mặt sau đây:
- Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam; là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
- Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; trực tiếp tố chức và quản lí hầu hết các mặt quan trọng của đời sống xã hội.
- Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; là nhà nước dân chủ, một công cụ thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
- Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; là nhà nước thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam.
- Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; luôn đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam – Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam.
- Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; là nhà nước của thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Câu hỏi liên quan
Xã hội nguyên thủy có nhà nước hay không?
Theo quan điểm của học thuyết Mác – Lênin, nhà nước mang bản chất giai cấp. Nhà nước chỉ ra đời từ khi xã hội phân chia giai cấp. Giai cấp nào thì nhà nước đó. Do trong xã hội nguyên thủy không có phân chia giai cấp, nên trong xã hội nguyên thủy không có Nhà nước.
Tại sao lại cần phải có nhà nước?
Nhà nước rất quan trọng, nó là công cụ để quản lý và duy trì trật tự trong xã hội, bảo vệ lợi ích cho tất cả các giai cấp xã hội.
Các hình thái của nhà nước?
Cho đến nay, đã có 4 kiểu Nhà nước được hình thành: Nhà nước chủ nô, Nhà nước phong kiến, Nhà nước tư sản, Nhà nước vô sản. Nhà nước được giai cấp thống trị thành lập để duy trì sự thống trị của giai cấp mình, để làm người đại diện cho giai cấp mình, bảo vệ lợi ích của giai cấp mình.
Trên đây là những thông được tổng hợp tin liên quan nhằm tìm hiểu về bản chất nhà nước là gì. Hy vọng đây là những thông tin bổ ích đối với bạn.
