Trái phiếu chính phủ là gì? Đây là loại chứng khoán nợ do chính phủ phát hành để vay vốn dùng cho chi tiêu chính phủ. Vậy chúng có đặc điểm gì? Lãi suất được xác định như thế nào? Đầu tư có phát sinh rủi ro gì? Mua trái phiếu chính phủ ở đâu? Hãy cùng chúng tôi giải đáp tất cả thắc mắc này qua bài viết sau!
Trái phiếu chính phủ là gì?
Theo nghị định 01/2011/NĐ-CP khoản 1, điều 2, trái phiếu chính phủ là chứng khoán nợ được phát hành bởi Bộ Tài Chính nhằm huy động vốn cho các dự án, công trình phúc lợi công cộng, bù đắp thâm hụt ngân sách, chi tiêu chính phủ.
Khi mua trái phiếu chính phủ, các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi tức theo một mức lãi suất nhất định, đồng thời mang về thu nhập ổn định. Khi đến ngày đáo hạn, các trái chủ sẽ nhận khoản thanh toán cuối cùng bao gồm gốc và lãi.
Thực chất, phát hành trái phiếu chính phủ là một hình thức vay vốn. Điều này đồng nghĩa với việc chính phủ sẽ chịu trách nhiệm về nghĩa vụ trả nợ cho trái chủ. Hình thức phát hành trái phiếu có thể là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ.
Các loại trái phiếu chính phủ hiện nay
Dưới đây là các loại trái phiếu chính phủ được lưu hành phổ biến hiện nay:
- Trái phiếu kho bạc: Loại công cụ nợ này được kho bạc nhà nước phát hành, có thời hạn từ 1 năm trở lên. Đồng tiền thanh toán có thể là Việt Nam đồng hoặc ngoại tệ. Trái phiếu kho bạc được phép tự do chuyển đổi theo mong muốn của nhà đầu tư.
- Tín phiếu kho bạc: Đây là loại trái phiếu chính phủ có kỳ hạn ngắn được quy định bởi Bộ Tài Chính tùy theo tình hình thị trường tài chính và nhu cầu sử dụng vốn. Thông thường, kỳ hạn tín phiếu kho bạc là 13 tuần, 26 tuần hoặc 52 tuần, nhưng không vượt quá 52 tuần. Đồng tiền phát hành và thanh toán vẫn là đồng Việt Nam.
- Trái phiếu đầu tư: Đây là loại trái phiếu được phát hành bằng hình thức đấu thầu qua các đại lý, thị trường giao dịch tập trung, bảo lãnh. Các trái chủ sở hữu những quyền lợi như hưởng lợi tức và gốc từ chính phủ khi đáo hạn, dễ dàng trao đổi, mua bán, tặng, cầm cố, để quyền thừa kế,… Trái phiếu chính phủ có thể được phát hành và thanh toán bằng tiền tệ Việt Nam hoặc ngoại tệ.
- Công trái xây dựng tổ quốc: Loại trái phiếu chính phủ này được phát hành bằng đồng tiền Việt Nam và có thời hạn từ 01 năm trở lên. Mục đích phát hành công trái xây dựng tổ quốc là để huy động vốn vào những công trình và dự án xây dựng thiết yếu phục vụ cho kiến thiết đời sống, cải tạo cơ sở hạ tầng cho đất nước.
Lãi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam
Lãi suất trái phiếu chính phủ hiện nay được đánh giá rất thấp. Đây là kênh đầu tư có mức lãi suất thấp nhất trên thị trường tài chính. Tuy nhiên, trái phiếu chính phủ Việt Nam lại là công cụ chứng khoán an toàn nhất vì uy tín, trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ nợ của nhà nước cao hơn bất kỳ cá nhân, tổ chức nào.
Tính đến hiện nay, lãi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam được chia thành 3 loại sau:
- Lãi suất cố định: Lãi suất cố định của trái phiếu được ấn định bởi đơn vị phát hành và thể hiện rõ trên bề mặt trái phiếu theo tỷ lệ (%). Các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi tức mỗi tháng hoặc mỗi năm dựa trên lịch trả lãi.
- Lãi suất thả nổi: Khác với lãi suất cố định, lãi suất thả nổi được xác định và thay đổi tùy theo thị trường trái phiếu. Lãi suất thả nổi có thể được tính bằng cách APR có thể điều chỉnh và APR tăng dần trong một khoảng thời gian nhất định.
- Không có lãi suất: với loại này, nhà đầu tư mua trái phiếu chính phủ với mức giá ưu đãi hơn nhiều so với giá gốc và không được hưởng lợi tức.
Qua đây, có thể thấy trái phiếu chính phủ có lãi suất cố định có độ an toàn cao hơn trái phiếu chính phủ có lãi suất thả nổi. Tuy nhiên, lợi tức của trái phiếu lãi suất thả nổi lại cao hơn nhiều.
Người mua và đơn vị phát hành trái phiếu chính phủ
Người mua trái phiếu chính phủ
Người mua trái phiếu chính phủ có thể là các đối tượng sau:
- Các cá nhân, tổ chức tại Việt Nam và nước ngoài.
- Tổ chức của Việt Nam mua trái phiếu chính phủ nhưng không sử dụng ngân sách nhà nước.
Đơn vị phát hành trái phiếu chính phủ
Đơn vị phát hành trái phiếu chính phủ bao gồm các chủ thể sau:
- Bộ tài chính.
- Kho bạc nhà nước phát hành trái phiếu dưới sự ủy quyền của bộ tài chính theo quy định của luật pháp Việt Nam.
- Ngân hàng nhà nước, tổ chức tài chính, tín dụng, doanh nghiệp thuộc đối tượng được bảo lãnh bởi Chính Phủ.
Phương thức phát hành trái phiếu chính phủ
Trái phiếu chính phủ có thể được phát hành ra thị trường qua các phương thức dưới đây:
- Phát hành bằng cách đấu thầu.
- Phát hành dưới hình thức bảo lãnh.
- Các đại lý tại Việt Nam phát hành trái phiếu chính phủ bằng cách đầu tư gián tiếp tại các quỹ đầu tư trái phiếu – Nơi chỉ cho phép mua trái phiếu và phân chia tỷ lệ rõ ràng cho từng loại trái phiếu của đa dạng lĩnh vực như ngân hàng, bất động sản, xăng dầu,..
Quy trình phát hành trái phiếu chính phủ được kiểm soát chặt chẽ bởi những quy định nghiêm ngặt bằng văn bản pháp luật cụ thể, minh bạch. Dưới đây là quy trình phát hành trái phiếu chính phủ:
Bước 1: Nhà đầu tư mở tài khoản để đăng ký mua chứng chỉ quỹ cho đại lý ủy quyền phân phối.
Bước 2: Đặt lệnh mua hoặc lệnh bán theo quy định. Phần lớn các quỹ sẽ có những nội dung cơ bản giống nhau, tuy nhiên mẫu biểu phiếu đặt lệnh lại khác nhau.
Bước 3: Nhà đầu tư có quyền nắm giữ, chuyển đổi hoặc mua bán nếu mong muốn rút tiền khỏi quỹ.
Các điều khoản quy định về trái phiếu chính phủ
Theo Nghị định 01 của Chính Phủ, điều 6 quy định về các điều khoản của trái phiếu như dưới đây:
Kỳ hạn trái phiếu chính phủ
Để đảm bảo thị trường trái phiếu chính phủ Việt Nam được phát triển đa dạng và đạt chuẩn, Bộ Tài Chính sẽ hướng dẫn chi tiết về thời hạn của loại chứng khoán nợ này. Cụ thể, tất cả các loại trái phiếu được chính phủ bảo lãnh phát hành, trái phiếu chính quyền địa phương đều có thời hạn từ 1 năm trở lên, ngoại trừ tín phiếu kho bạc được phát hành bởi Bộ Tài Chính.
Đồng tiền phát hành và thanh toán
Đồng tiền phát hành, thanh toán lãi và gốc là cùng một loại tiền tệ.
Trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh phát hành bằng đồng Việt Nam tại thị trường trong nước.
Trái phiếu phát hành bằng ngoại tệ ra thị trường nước ngoài phải tuân theo đề án được cấp và phê duyệt theo nghị định này.
Nếu trái phiếu chính phủ phát hành trong nước bằng ngoại tệ tự do chuyển đổi phải thực hiện theo quy định của Thủ tướng chính phủ được phê duyệt.
Trái phiếu ấn định đồng tiền phát hành, thanh toán bằng ngoại tệ phải cam kết tuân theo các quy định luật pháp Việt Nam về ngoại hối.
Mệnh giá trái phiếu
Mệnh giá trái phiếu được quyết định bởi đơn vị phát hành. Nếu trái phiếu được niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán, mệnh giá trái phiếu phải được ấn định sao cho phù hợp với quy định của sở giao dịch.
Lãi suất trái phiếu
Trái phiếu có thể được phát hành với lãi suất thả nổi, lãi suất cố định hoặc lãi suất chiết khấu theo đề nghị phát hành được phê duyệt bởi cấp có thẩm quyền.
Lãi suất trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh phát hành trong nước được quyết định bởi đơn vị phát hành và nằm trong khung lãi suất do Bộ Tài Chính quy định.
Hình thức trái phiếu
Hình thức phát hành trái phiếu có thể là chứng chỉ, dữ liệu điện tử, bút toán ghi sổ. Hình thức trái phiếu được quyết định bởi đơn vị phát hành trong mỗi đợt.
Tổng quan thị trường trái phiếu chính phủ Việt Nam hiện nay
Thị trường trái phiếu chính phủ Việt Nam là nơi huy động vốn để dùng trong các công trình, dự án công cộng nhằm cải thiện cơ sở vật chất, cải tiến kỹ thuật và bù đắp sự thâm hụt ngân sách. Đồng thời, đây cũng chính là nơi để chính phủ quản lý dòng tiền, tránh tình trạng lạm phát xảy ra.
Thực trạng thị trường trái phiếu chính phủ Việt Nam xảy ra nhiều biến động nhưng vẫn được nằm trong tầm kiểm soát. Bộ Tài Chính đại diện chính phủ phát hành trái phiếu theo kế hoạch do Kho bạc Nhà nước công bố mỗi năm.
Tất cả những thông tin như khối lượng dự kiến phát hành, lãi suất, kỳ hạn,… đều được kho bạc nhà nước công bố ra thị trường sau khi quyết định hoàn tất. Chính những thông tin dự kiến này đã góp phần tạo cho nhà đầu tư cơ hội chủ động xác định nguồn vốn để tham gia các đợt phát hành.
Có nhiều hình thức phát hành trái phiếu, chủ yếu là đấu thầu, bán lẻ hoặc bảo lãnh. Trái phiếu chính phủ sau khi được phát hành sẽ được đăng ký, lưu ký và niêm yết tại sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. Doanh nghiệp nào tham gia mua trái phiếu sẽ bị Bộ Tài Chính kiểm tra về các hoạt động, tình hình tài chính khi tham gia thị trường thứ cấp và sơ cấp.
Phương thức đầu tư trái phiếu chính phủ
Hoạt động mua trái phiếu được diễn ra tại sở giao dịch chứng khoán với hình thức thỏa thuận đối với các giao dịch trên hệ thống. Các nhà đầu tư có thể chọn một trong các cách mua trái phiếu chính phủ sau:
- Giao dịch thỏa thuận thông thường: Hình thức giao dịch truyền thống này xảy ra bằng cách các bên mua bán tự thảo luận với nhau bằng tin nhắn trên hệ thống hoặc liên lạc bằng các phương tiện liên lạc ngoài hệ thống. Để xác lập giao dịch, các bên cần báo cáo các điều khoản và kết quả lên hệ thống. Phương thức này tương đối truyền thống và phức tạp.
- Giao dịch thỏa thuận điện tử: Đây là giao dịch được thực hiện ngay khi các lệnh giao dịch được chào với sự đảm bảo tuyệt đối và có đối tác lựa chọn ngay. Không cần sự xác nhận nào để khớp lệnh trong trường hợp này.
9. Lợi ích và rủi ro khi phát hành, đầu tư trái phiếu chính phủ
Lợi ích
Đối với nhà đầu tư trái phiếu
Dựa theo thực trạng thị trường tài chính hiện nay, trái phiếu chính phủ được đánh giá là kênh đầu tư thông minh và an toàn, nên khi tham gia rót vốn các nhà đầu tư gần như được bảo toàn nguồn vốn tuyệt đối. Trái phiếu chính phủ mang lại nguồn thu nhập cố định cho các trái chủ trong thời gian nắm giữ. Bên cạnh lợi tức định kỳ, nhà đầu tư sẽ nhận được khoản lợi nhuận cao hơn nếu giá trị trái phiếu tăng lên theo thời gian.
Trái phiếu chính phủ có thể dễ dàng trao đổi, mua bán với các nhà đầu tư khác. Do đó, khi có nhu cầu sử dụng vốn, nhà đầu tư có thể tiến hành mua bán lại, cầm cố tại các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng để bán lại trên thị trường thứ cấp.
Một số trường hợp lãi suất ngân hàng giảm dần và nguy cơ phá sản của ngân hàng tăng cao, kéo theo việc tăng khả năng phát sinh rủi ro của dòng tiền nhà đầu tư. Lúc này, kênh đầu tư trái phiếu chính phủ trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết đối với các nhà đầu tư.
Đối với các tổ chức
Trái phiếu chính phủ được xem là công cụ đa dạng hóa danh mục đầu tư của các doanh nghiệp, tổ chức. Đồng thời, đây cũng là kênh phân bổ dòng tiền hiệu quả, hạn chế rủi ro phát sinh trong nền kinh tế biến động phức tạp.
Một số tổ chức tài chính lớn có nguồn vốn rộng, yêu cầu sự đầu tư an toàn cao như Quỹ hưu trí tự nguyện, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư an toàn,… có thể sử dụng trái phiếu chính phủ như một kênh đầu tư quan trọng.
Đối với chủ thể phát hành
Chính phủ có thể phát hành trái phiếu với mục đích điều tiết tiền tệ, chi tiêu cho các công trình công cộng, dự án địa phương và xử lý lỗ hổng thâm hụt ngân sách nhà nước.
Rủi ro
Khi đầu tư trái phiếu chính phủ dễ gặp các rủi ro như sau:
- Trái phiếu chính phủ có độ an toàn cao nhưng vẫn có khả năng phát sinh rủi ro vỡ nợ.
- Biến động lãi suất thị trường so với lãi suất ban đầu có thể làm giảm giá trị đầu tư của các trái chủ.
Ưu và nhược điểm của trái phiếu chính phủ
Ưu điểm của trái phiếu chính phủ
- Độ tin cậy cao: Để đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ ràng về đơn vị phát hành, khả năng chi trả,… để hạn chế phát sinh rủi ro không thực hiện được nghĩa vụ nợ. Tuy nhiên, trái phiếu chính phủ mang lại sự đảm bảo an toàn bởi uy tín của ngân hàng nhà nước và chính phủ.
- Nắm bắt thông tin nhanh chóng: Chính phủ cập nhật thông tin về trái phiếu liên tục và niêm yết công khai trên cổng thông tin điện tử của Sở giao dịch chứng khoán. Ngược lại, trái chủ sẽ phải chọn lọc các nguồn thông tin nếu mua trái phiếu của những đơn vị phát hành khác.
- Chọn lọc nhà đầu tư: Thị trường trái phiếu chính phủ Việt Nam yêu cầu nhà đầu tư đấu thầu để tham gia mua hoặc chính phủ sẽ phát hành trái phiếu thông qua ngân hàng nhà nước. Điều này đồng nghĩa với việc không phải chủ thể nào cũng có thể mua trái phiếu chính phủ. Những nhà đầu tư đủ điều kiện sẽ được chọn để tiếp tục thực hiện giao dịch.
Nhược điểm của trái phiếu chính phủ
- Lãi suất trái phiếu chính phủ thấp: So với những loại chứng khoán khác, trái phiếu chính phủ có lãi suất thấp hơn nhiều. Đây chính là nhược điểm khiến loại công cụ nợ này trở nên kém hấp dẫn trước những nhà đầu tư có nhu cầu cao về lợi tức sinh lời.
- Quy trình đầu tư phức tạp: Quy trình tham gia đầu tư trái phiếu khá phức tạp, nhà đầu tư phải tuân theo quy trình giống như Luật đề ra và không phải nhà đầu tư nào cũng có thể đầu tư được trái phiếu chính phủ.
Một vài thắc mắc thường gặp về trái phiếu chính phủ
Lợi suất trái phiếu chính phủ là gì?
Khi đầu tư trái phiếu chính phủ, nhà đầu tư sẽ nhận được lợi tức định kỳ và một khoản lợi nhuận khác nữa gọi là lợi suất. Lợi suất đầu tư là chênh lệch khi giá của trái phiếu biến động theo tình hình thị trường trong điều kiện là kỳ hạn và lãi suất trái phiếu chính phủ.
Đây cũng là một trong những công cụ giúp nhà đầu tư đưa ra thời hạn và hình thức đầu tư. Lợi suất trái phiếu chính phủ được xác định dựa trên kỳ hạn trái phiếu ngắn, trung hay dài hạn và mức lợi suất chi trả khá thấp. Tuy nhiên, lợi suất trái phiếu chính phủ lại có tính ổn định cao và được miễn thuế thu nhập.
Đối tượng nào được mua trái phiếu chính phủ?
Đối tượng được mua trái phiếu chính phủ bao gồm:
- Những người Việt Nam làm việc tại nước ngoài, người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam.
- Những tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty bảo hiểm, quỹ bảo hiểm, quỹ đầu tư, các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong mọi lĩnh vực.
- Đoàn thể quần chúng.
- Những công ty hoạt động tại Việt Nam có vốn đầu tư tại nước ngoài được quy định tại Luật Đầu Tư nước ngoài và Pháp lệnh ngân hàng khi được Bộ Tài Chính chấp nhận.
Mua trái phiếu chính phủ có lợi gì?
Mua trái phiếu chính phủ có lợi gì? Cùng chúng tôi giải đáp sau đây:
- Nhà đầu tư có quyền lựa chọn mua trái phiếu phù hợp, không hạn chế số lượng.
- Nhà đầu tư có quyền trao đổi, mua bán tại thị trường chứng khoán, chuyển nhượng, cầm cố trong các tổ chức tín dụng hoặc ngân hàng, để quyền thừa kế.
- Trái phiếu chính phủ không được phép sử dụng để thay thế dòng tiền lưu thông và nộp thuế cho cơ quan nhà nước.
Đến đâu để chuyển nhượng trái phiếu chính phủ?
Chuyển nhượng trái phiếu chính phủ chỉ được thực hiện tại kho bạc nhà nước.
Chỉ có chính phủ mới có quyền phát hành trái phiếu?
Bên cạnh chính phủ, các chủ thể khác như công ty, doanh nghiệp, tổ chức tài chính vẫn có thể phát hành trái phiếu để mở rộng kinh doanh, tài trợ cho dự án, xử lý tính trạng thâm hụt ngân sách. Trái phiếu được phát hành bởi công ty có lãi suất cao hơn trái phiếu chính phủ và có độ an toàn cao hơn cổ phiếu.
Để đảm bảo an toàn và hạn chế rủi ro khi đầu tư trái phiếu, nhà đầu tư nên tìm đến các đơn vị phát hành uy tín, có độ tin cậy cao như tập đoàn chúng tôi. Trái phiếu chúng tôi được đánh giá là một giải pháp đầu tư thông minh cho bất kỳ ai có nhu cầu tham gia thị trường trái phiếu.
Được thành lập hơn 7 năm và hoạt động với 8 hệ sinh thái công ty con đa dạng lĩnh vực, tập đoàn chúng tôi cam kết sử dụng dòng tiền của nhà đầu tư đúng mục đích, đúng giá trị, tạo ra lợi nhuận ổn định qua các kỳ. Đặc biệt, chỉ với nguồn vốn đầu tư ban đầu 50 triệu đồng, nhà đầu tư đã có cơ hội được trải nghiệm đầu tư trái phiếu doanh nghiệp tại chúng tôi.
Không những thế, công ty cũng hứa hẹn mang lại mức lãi suất cố định 12%/năm, cao gấp 4 – 5 lần so với hình thức đầu tư gửi tiết kiệm tại ngân hàng thương mại. Đồng thời, trái phiếu có tính thanh khoản cao, nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán, trao đổi tùy theo nhu cầu.
Khi tham gia rót vốn vào trái phiếu tại chúng tôi, nhà đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm bởi khả năng phát sinh rủi ro thấp hơn nhiều so với khi đầu tư bất động sản, cổ phiếu, chơi hụi,.. Cùng với đó là những chương trình ưu đãi hấp dẫn chỉ có tại nơi đây, quý nhà đầu tư đừng vội bỏ qua cơ hội này!
Trên đây là những thông tin giúp làm rõ khái niệm trái phiếu chính phủ là gì. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng chia sẻ thêm những lợi ích và rủi ro khi đầu tư loại chứng khoán nợ này. Mong rằng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích cho quý nhà đầu tư.
